Sztuka w kręgu krakowskich franciszkanów i klarysek

Miłośników i badaczy sztuki sakralnej zachęcamy do sięgnięcia po VIII tom z serii Studia z historii sztuki dawnej Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego i Muzeum Narodowego w Krakowie poświęcony działalności artystycznej w kręgu krakowskich franciszkanów i klarysek. Pod redakcją naukową dra Marcina Szymy oraz prof. Marka Walczaka powstała książka, w której na ponad 700 stronach, w 40 bogato ilustrowanych artykułach znakomici specjaliści polscy i czescy poruszają zagadnienia z zakresu architektury, ikonografii, muzyki i liturgii franciszkańskiej, a także prezentują ustalenia dotyczące wyposażenia zespołów klasztornych franciszkanów i klarysek w Krakowie, wyniki badań archeologicznych oraz rezultaty badań i prac konserwatorskich przeprowadzonych na terenie obu kompleksów w ostatnich latach. Publikacja jest ważnym krokiem w stronę pełnej syntezy dziejów historyczno-artystycznych krakowskich minorytów i klarysek, a tym samym pozycją obowiązkową zarówno z perspektywy czytelników zainteresowanych sztuką powstającą w kręgu franciszkańskim, jak i tych z Państwa, którzy zajmują się dziejami Krakowa i okolic.

Wydanie, dystrybucja i udostępnienie monografii otrzymało finansowanie ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych  na działalność upowszechniającą naukę. Tom został opublikowany we współpracy i z wykorzystaniem środków  Muzeum Narodowego w Krakowie oraz Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wydawca pragnie podziękować również Firmie Konserwatorskiej Piotr Białko Zabytki Malarstwa, Rzeźby i Architektury sp. z o.o. za darowiznę przekazaną na ten cel.

 

SPIS TREŚCI

 

5  Marcin Szyma, Marek Walczak

Sztuka w kręgu krakowskich minorytów i klarysek

 

Architektura i ikonografia franciszkańska

 

29 Szymon Tracz

Cykl legendy św. Franciszka z Asyżu w czternastowiecznym Węgierskim legendarium andegaweńskim (The Legend of Saint Francis of Assisi cycle in the 14^th-century Hungarian Anjou Legendarium)

45 Helena Soukupová

Program Anežčina kláštera v Prazea jeho vliv na architekturu mendikantů (The programme of the convent of Saint Agnes of Bohemia in Prague and its influence on the architecture of the mendicant orders)

67 Dalibor Prix

Klášter minoritů v Opavě ve 13. století (Franciscan monastery in Opava in the 13^th century)

95 Franciszek Solarz OFM Conv

Gwardiani i ekonomowie klasztoru krakowskiego

113  Monika Łyczak, Emil Zaitz, Michał Zaitz

Lokalizacja klasztoru Ojców Franciszkanów na tle układu urbanistycznego średniowiecznego Krakowa (The location of the monastery of the Franciscan Friars against the background of the urban layout of medieval Kraków)

129  Marcin Szyma

Transept, zakrystia i korpus nawowy w systemie komunikacyjnym krakowskiego kościoła Franciszkanów w średniowieczu (Transept, sacristy and nave in the communication system of the Kraków Franciscan church in the Middle Ages)

141  Piotr Pajor

Lapis Sanctae Mariae. Geneza fundacji klasztoru Klarysek na Grodzisku koło Skały (Lapis Sanctae Mariae. Origins of the foundation of the Saint Clare monastery in Grodzisko near Skała)

153  Jakub Adamski

Nowatorskie sklepienia figuratywne w klasztorze Franciszkanów w Krakowie (Innovative figurative vaults in the Franciscan monastery in Kraków)

 

Wyposażenie zespołów klasztornych Franciszkanów i Klarysek w Krakowie

 

173  Małgorzata Smorąg Różycka

Ikona Matki Boskiej Eleusy w klasztorze Sióstr Klarysek w Krakowie: wstępne rozpoznanie (Icon of Virgin Mary Eleusa in the convent of Poor Clares in Kraków: a preliminary enquiry)

183  Zoltán Gyalókay

Średniowieczne figury Marii z Dzieciątkiem i Chrystusa w krakowskim klasztorze Klarysek (Medieval figures of the Madonna with Jesus Child, and of Christ in the convent of Poor Clares in Kraków)

197  Krystyna Witek-Wakely

Obraz Matki Boskiej Bolesnej w krakowskim kościele Ojców Franciszkanów. Uwagi o ikonografii i stylu (The painting of Our Lady of Sorrows in the Franciscan church in Kraków. Notes on iconography and style)

211  Magdalena Ł anuszka

Franciszkański obraz Matki Boskiej Bolesnej – dzieło wciąż tajemnicze. Przyczynek do badań nad powstaniem słynnego wizerunku w kontekście jego późniejszego kultu (Franciscan painting of Our Lady of Sorrows – the work that remains mysterious. Contribution to the research on the origin of the famous image in the context of its later cult)

225  Patrycja Wierzbicka

Obraz św. Stanisława z początku xvi wieku w krużgankach klasztoru Franciszkanów w Krakowie (Early 16^th-century image of St. Stanislaus in the cloisters of Franciscan monastery in Kraków)

237  Mirosław P. Kruk

Ikona Zaśnięcia Bogurodzicy w zakrystii kościoła Franciszkanów w Krakowie i kult obrazów wschodnich w klasztorach braci mniejszych (Icon of the Dormition of the Mother of God in the sacristy of the Franciscan church in Kraków and the cult of Eastern images in the monasteries of the Friars Minor)

259  Krzysztof J. Czyżewski, Marek Walczak

Galeria biskupów krakowskich w klasztorze Franciszkanów w Krakowie do początku xvi wieku (The portrait gallery of Cracovian bishops in the cloisters of the Franciscan monastery in Kraków until early 16^th century)

279  Mateusz Grzęda

Uwagi o najstarszych renesansowych portretach biskupów krakowskich w krużgankach klasztoru Franciszkanów w Krakowie (Notes on the oldest Renaissance portraits of Cracoviam bishops in the cloisters of the Franciscan monastery in Kraków)

293  Bartłomiej M. Wołyniec

Biskup Marcin Szyszkowski jako fundator kaplicy Arcybractwa Męki Pańskiej przy kościele Ojców Franciszkanów w Krakowie (Bishop Marcin Szyszkowski as the founder of the chapel for the Archconfraternity of the Lord’s Passion at the Franciscan church in Kraków)

303  Paweł Dettloff, Halina Rojkowska

Wystrój i wyposażenie kaplicy Męki Pańskiej w świetle ostatnich odkryć (The decor and equipment of the chapel of the Lord’s Passion in the light of recent discoveries)

321  Aleksander Stankiewicz

Kaplica bł. Salomei przy kościele Franciszkanów w Krakowie (The chapel of Blessed Salomea at the church of the Franciscan Friars in Kraków)

333  Kinga Blaschke

Kult bł. Salomei i jego artystyczna oprawa w xvii wieku (The cult of Blessed Salomea and its artistic expression in the 17^th century)

345  Michał Kurzej

Program treściowy założenia pielgrzymkowego w Grodzisku koło Skały (Ideological program of the pilgrimage site in Grodzisko near Skała)

359  Paweł Pencakowski

Znak Paruzji w tęczach kościołów na terenie dawnej diecezji krakowskiej w końcu xvii i w xviii wieku (The Sign of Parousia in the chancel openings of churches in the former Kraków diocese during the late 17^th century and the 18^th century)

373  Elżbieta Sander OSC

Siostra Teofila Salomea Krasińska, klaryska krakowska (1692–1758) (Sister Teofila Salomea Krasińska, the Clarisse of Kraków /1692–1758/)

391  Andrzej Kusztelski

Prace Baltazara Fontany w kaplicy Włoskiej przy klasztorze Franciszkanów w Krakowie (Works by Baldassare Fontana in the Italian chapel at the Franciscan monastery in Kraków)

399  Anna Dettloff

Wyposażenie tak zwanej nowej zakrystii kościoła Ojców Franciszkanów w Krakowie (Equipment of the so-called new sacristy of the Franciscan Church in Kraków)

415  Janina Dzik

W słowie i obrazie. O treściach ideowych barokowych zakrystii kościołów franciszkańskich (In word and in image. The ideological content of baroque decorations in the sacristies of Franciscan churches)

427  Stanisław Kłosowski

Epitafium Giovanniego Battisty Vertematego w klasztorze Franciszkanów w Krakowie. Kilka uwag o recepcji wzorów włoskich w polskiej sztuce sepulkralnej (The epitaph of Giovanni Battista Vertemate in the Franciscan monastery in Kraków. Several remarks on the reception of Italian patterns in Polish sepulchral art)

441  Maria Porucznik

Stylistyczna i technologiczna analiza porównawcza dwóch białych ornatów z drugiej połowy xvii wieku w zbiorach krakowskich bazylik – Ojców Franciszkanów i Mariackiej (A stylistic and technological, comparative analysis of two white chasubles from the second half of the 17^th century in the collections of Kraków’s basilica churches – the Franciscans’ and Virgin Mary’s)

451  Jerzy Żmudziński

Portret biskupa warmińskiego Jana Stanisława Zbąskiego w klasztorze Franciszkanów w Krakowie – nieznane dzieło Jerzego Eleutera Siemiginowskiego (Portrait of the Bishop of Warmia, Jan Stanisław Zbąski in the Franciscan monastery in Kraków – an unknown work by Jerzy Eleuter Siemiginowski)

465  Jacek Gernat

Rokokowa ambona w krakowskim kościele Klarysek (Rococo pulpit in the church of Poor Clares in Kraków)

477  Iwona Kęder

Przemiany krakowskiego kościoła Franciszkanów w xix wieku na podstawie dawnej ikonografii (Transformations of the Kraków Franciscan church in the 19^th century, based on historic iconography)

493  Franciszek Solarz

Drewniane wyposażenie bazyliki (Wooden furnishings of the Franciscan Basilica in Kraków)

 

Muzyka i liturgia w klasztorach Klarysek i Minorytów

 

519  Agnieszka Budzińska-Bennett

Sekwencja Gaude celi hierarchia w Graduale klarysek krakowskich i w źródłach obcych (Gaude celi hierarchia sequence in the Gradual of Kraków’s Poor Clares and in foreign sources)

529  Susi Ferfoglia

Interpretacja wielkoczwartkowego obrzędu umywania nóg Mandatum z Graduału ms. 205 sióstr klarysek w Krakowie na podstawie analizy wybranych antyfon (Interpretation of the Maundy Thursday rite of the washing of the feet /Mandatum/ from the MS 205 Gradual of the Poor Clares in Kraków, based on the analysis of selected antiphons)

543  Marcin Drąg OFMConv.

Antyfonarz franciszkański z roku 1743 – geneza i zastosowanie w liturgii (Franciscan Antiphonary of 1743 – the origin and the liturgical application)

 

Zagadnienia konserwatorskie

 

557  Franciszek Solarz OFM Conv

Ojciec Alojzy Karwacki – historyk zakonu i restaurator krużganków (Friar Alojzy Karwacki – the historian of the Franciscan Order and the restorer of the cloisters)

569  Stanisław Kłosowski

Wyniki badań konserwatorskich przeprowadzonych w kościele św. Andrzeja w Krakowie w roku 1994. Odkrycie malowideł romańskich w apsydioli południowej (The results of monument conservation research conducted in the church of Saint Andrew in Kraków in 1994. Discovery of Romanesque paintings in the southern apsidiole)

583  Piotr Białko, Władysław Zalewski

Kościół św. Andrzeja i klasztor Klarysek w Krakowie. Prace konserwatorskie i interdyscyplinarne badania prowadzone w latach 1999–2014. Wybrane zagadnienia (The church of Saint Andrew and the convent of Poor Clares in Kraków. Conservation work and interdisciplinary research conducted in 1999–2014. Selected Issues)

603  Janusz Firlet, Paweł Ka jfasz

Badania archeologiczne przy kościele Sióstr Klarysek w Krakowie w latach 2011 i 2014–2016 (Archeological research at the church of the Poor Clares in Kraków in 2011 and 2014–2016)

617  Zofia Maniakowska- Jazownik, Dorota Okrągła

Konserwacja profilaktyczno-zachowawcza zabytkowego księgozbioru Biblioteki Zakonu Franciszkanów w Krakowie – komunikat (Announcement regarding preventive conservation and maintenance works of the historic book collection in the Library of the Franciscan Order in Kraków)

625  Bibliografia

685  Spis ilustracji