Cistercium Mater Nostra. Tradycja – Historia – Kultura, IV/2010

Czasopismo „Cistercium Mater Nostra. Historia-Tradycja-Kultura” ukazuje się od 2007 r. Powstało z inicjatywy Cystersów mogilskich i grona krakowskich historyków oraz historyków sztuki i architektury, zajmujących się dziejami zakonu. W 2008 r. jego wydawcą zostało Towarzystwo Naukowe „Societas Vistulana”.

Najnowszy, czwarty tom „Cistercium Mater Nostra”, choć nie stanowi monografii, zawiera teksty samoistnie układające się w trzy bloki tematyczne: architektoniczny, gospodarczy i heraldyczny. Otwiera go rozprawa charakteryzująca stulecie badań nad architekturą Zakonu Cysterskiego. Kolejne artykuły, są pokłosiem sympozjum, które miało miejsce w Jędrzejowie 20 września 2008 r. Sesja poświęcona rezydencjom opackim zgromadziła przedstawicieli różnych dyscyplin badawczych, przynosząc znakomite referaty. Ich opublikowanie w niniejszym tomie wypełnienia istniejącą dotąd w literaturze przedmiotu lukę wynikającą z niedostatecznego rozpoznania zagadnień poświęconych domom opackim, zarówno w zakresie interpretacji źródeł historycznych, jak i rozpoznania architektonicznego. W tomie zamieszczono także erudycyjne studium z dziedziny historii gospodarczej, dotyczące budowy i funkcjonowania młynów zbożowych i przemysłowych w dobrach klasztoru Cystersów w Oliwie, oraz dogłębne opracowanie heraldyczno-historyczne poświęcone herbom opactwa i opata klasztoru w Mogile. Dobrym uzupełnieniem tematyki początkowych tekstów jest artykuł omawiający pozostałości średniowiecznych witraży, odkrytych podczas prac wykopaliskowych w pocysterskim klasztorze w Kołbaczu, oraz krótka historia prac nad rewaloryzacją zabudowań dawnego klasztoru Cystersów w Rudach. Tom zamyka dział recenzyjny przybliżający wyniki najnowszych badan nad historią Zakonu Cysterskiego. Publikację wyróżnia dopracowana forma edytorska, a zwłaszcza liczne zdjęcia, plany i mapy znakomicie uzupełniające tekst.