Europejski wiek osiemnasty: uniwersalizm myśli, różnorodność dróg

Polskie studia nad wiekiem XVIII i jego dziedzictwem postępują od wielu dziesięcioleci szerokim, aczkolwiek niejednolitym frontem. Historycy  dziejów  politycznych i społecznych, historycy literatury, teatru, sztuki czy filozofii, mimo koncentrowania  się  na  podobnej  problematyce,  rzadko mają  komfort  ogarniania  choćby  tylko  tego pierwszego  szeregu  frontu,  nie mówiąc  o  całym  zapleczu  obfitej  literatury narastającej równolegle. Pomysłodawcom niniejszego zbioru chodziło  o  większą  równowagę  pomiędzy  badaniami literackimi a historyczno-kulturowymi. W perspektywie czytelnika także o to, by dać szansę na dopełnienie  bądź  polemikę w stosunku do dość popularnej,  dwubiegunowej  wizji – z jednej strony czasu „rokokowych” markizów i hrabin beztrosko igrających w pudrowanych perukach wśród fontann w z angielska urządzonych ogrodach, z drugiej zaś epoki, w której prawda o człowieku i świecie poznawana przez rozum ludzki konsekwentnie odsuwała na  margines  głoszoną  przez  wieki  prawdę  objawioną. Prezentowany tom ma uświadamiać zatem, że główne procesy epoki, jak laicyzacja nauki i sztuki, demokratyzacja społeczeństw, rozwój ekonomiczny,  demograficzny,  industrializacja,  mimo  podzielanej  powszechnie „ideologii postępu ludzkości”, przebiegały różnymi drogami w poszczególnych obszarach narodowych Europy i nie stanowiły jedynej perspektywy widzenia świata.

Opublikowało tu swoje teksty aż 56 uznanych autorów polskich i francuskich. Artykuły zostały uporządkowane zgodnie z ich problematyką w dziewięciu działach w taki sposób, ażeby  poszczególne  tematy  jednego współbrzmiały komplementarnie bądź komparatystycznie w stosunku do tematów innego. Wartym odnotowania czynnikiem wpływającym pośrednio na  kształt  niniejszej  kolekcji jest rozszerzenie cezury czasowej poza wiek XVIII.

To inspirująca i wartościowa lektura, przy tym bardzo ciekawa i różnorodna, czasem nawet uroczo lekka – godna szczerego polecenia.